"Kutlu Kılan, Mutluluk Veren Bilgi" anlamına gelen, Türk edebiyatının ilk siyasetnamesi Kutadgu Bilig'i 1069-1070 yıllarında Çağatay/Hakaniye Türkçesi ile yazıp, Kaşgarlı Mahmut'un akrabalarından, 1069-1103 yıllarında hüküm sürmüş, bilime, edebiyata, sanata değer vermesiyle ve bilgeliği ile övülen, etrafını hep dönemin önemli fikir adamlarından oluşturup onları dinleyerek kararlarını veren Doğu Karahanlı Devleti hükümdarı Tamgaç Uluğ Kara Buğra Han'a ithaf edip sunan Yusuf Has Hacib'in (~1017-1077) doğduğu, kadim adı Kuz-Ordu olarak da bilinen Karahanlı Devletinin başkentlerinden, bugünkü Kırgızistan'ın Tokmok şehri yakınlarındaki, büyük kısmı yıkılmış Burana Kulesi hariç bir toprak yığını halindeki kadim "Balasagun"u iki kez gidip görmüş biri olarak Yusuf Has Hacib'in, öğrenci iken de okumuş olduğum bu maruf eserinden seçmeleri bu sefer çok farklı bir hisle okudum.
Bir nasihatname olarak da değerlendirilebilecek, orjinali 6649 beyit ve 173 dörtlükten oluşan, Türk dili, edebiyatı ve kültürü tarihinin en önemli örneklerinden olan bu eser, Yusuf Has Hacib'in içinde yetişip yaşadığı dönem ve toplumun tarihi, ilmi, edebi, felsefi, sosyolojik, askeri ve kültür birikimi hakkında çok önemli bilgiler vermekte. Nasihatlerinde, Platon/Eflatun'un devlet ve toplum anlayışını çok iyi bir şekilde yansıtması, Yusuf Has Hacib'in Platon'u çok iyi etüt ettiğini ve bildiğini göstermektedir.
Büyük bir cesaret göstererek kaleme alınan bu eserde akıl, anlayış, bilgi, bilim, adalet ve doğruluğun değeri ve önemi; adalet-kanun, mutluluk, akıl ve akıbeti temsil eden dört sembolik kahramanın (hükümdar "Kün Togdı", vezir "Ay Toldı", vezirin sonradan vezir olan oğlu "Ögdülmiş", vezirin diğer oğlu "Odgurmış") konuşmaları, sohbetleri, tartışmaları teatral ve alegorik/sembolik biçimde, canlı bir anlatımla verilmiş.
Ne demiş, akıbeti temsil eden kardeş Odgurmış?:
" Hayatın tamamı topu topu üç gündür; dün, bugün ve yarın. Bundan ötesi birkaç rüya ve gecedir. Dün, dündü ve geçti. Bugünkü hayat acaba yarına ulaşır mı?"
Okumadan bu dünyadan göçmeyin derler ya; her yaştan okura hararetle tavsiye edilir ;)
Sağlıcakla, akıl, bilgi, anlayış, adalet, huzur ve mutluluk ile...
NOT: 1825'te bulunan Kutadgu Bilig'in 3 nüshası varmış. Viyana nüshası, Viyana’da Avusturya Devlet Kütüphanesi’nde, Kahire nüshası, Kahire’ de Mısır Devlet Üniversitesi’nde, Fergana nüshası ise Özbekistan'da Ebu Reyhan El-Biruni Şerkşinaslık Enstitü Yazma Eserler Kütüphanesi’nde bulunuyormuş. Kudatgu Bilig üzerine Türkiye ve Türkiye dışında birçok çalışma yapılmış, birçok eser için ise kaynak teşkil etmekteymiş.
 |
| Yusuf Has Hacib (1017-1077) |
~©~
0 Yorumlar